Pracownikowi wysłanemu do pracy za granicę należy się wynagrodzenie za wykonane zadania, które nie może być niższe niż przysługuje osobom zatrudnionym w państwie oddelegowania. Nie jest to jednak jedyna kwestia, o której trzeba pamiętać. W przypadku tych pracowników istotne są bowiem odmienności w zasadach rozliczenia z ZUS.

Pracownik podczas oddelegowania podlega polskiemu ustawodawstwu. Od jego wynagrodzenia trzeba naliczać i opłacać składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – co do zasady na ogólnych zasadach. W przypadku wszystkich pracowników – zarówno pracujących na terenie Polski, jak i zagranicą – zastosowanie mają przepisy rozporządzenia składkowego. Do oddelegowanych ma jednak zastosowanie jeden przepis dodatkowo – § 2 ust. 1 pkt 16. Mówi on, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączona jest wartość diet przysługujących z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określona w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167). Równowartości diet nie można odliczyć za dni, w których podwładny nie świadczył pracy, tj. gdy przebywał na urlopie wypoczynkowym, urlopie bezpłatnym, zwolnieniu lekarskim lub wystąpiła inna absencja.

Polski pracodawca, decydując się na wysłanie podwładnego do pracy za granicę, powinien być świadomy ciążącego na nim obowiązku comiesięcznego składania raportów rozliczeniowych do ZUS oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP i FGŚP w ustawowym terminie. Przychód oddelegowanego, stanowiący podstawę składek, nie może być niższy niż obowiązująca w danym roku kalendarzowym kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjęta do ustalenia kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W 2016 r. minimalna kwota wynosi 4055 zł.

Oznacza to, że jeśli po odliczeniu równowartości diet podstawa wymiaru składek jest niższa niż kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w danym roku kalendarzowym, pracodawca ma obowiązek podwyższyć kwotę do tej granicznej, minimalnej stawki (obecnie 4055 zł).

Narzucenie przez ZUS minimalnej kwoty podstawy składek dla pracownika oddelegowanego wzbudziło sprzeciw i wątpliwości. Sąd Najwyższy 2 października 2013 r. uznał, że kwota podstawy składek nie powinna być wyższa od faktycznie wypłaconego wynagrodzenia (II UK 78/2013, OSNP 2014/8/120). Także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (SK 9/14) potwierdził, że kwotę stanowiącą podstawę składek na ubezpieczeni społeczne stanowić powinna kwota brutto przychodu oddelegowanego pracownika. Wyrok TK został ogłoszony w Dz.U. z 5 listopada 2015 r., pod poz. 1808 i odroczony o 12 miesięcy. Oznaczało to, że przepis dotyczący minimalnej podstawy składek ZUS za pracowników oddelegowanych miał stracić moc 5 listopada 2016 r.

Jednak przed tą datą wszedł w życie § 2 ust 1 pkt 16 w nowej wersji (Dz.U. z 2016 r., poz. 1381). Od 1 października br. stanowi on wyraźnie, że od składek wolna jest część wynagrodzenia pracowników oddelegowanych, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, w wysokości równowartości diet, jakie przysługują pracownikom sfery budżetowej, jednak po odliczeniu diet nie może on być niższy niż kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Oznacza to, że począwszy od października podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie należy podwyższać do przeciętnej płacy w przypadku pracowników, którzy osiągnęli niższe wynagrodzenie.

Więcej w Rzeczpospolitej z 11 października 2016 r.