Jednostki budżetowe co do zasady są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Jednak ustawodawca przewidział dla nich zwolnienie podmiotowe – czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.
Cechą charakterystyczną jednostek budżetowych jest to, że nie posiadają osobowości prawnej i w konsekwencji własnego mienia. Dysponują wyodrębnioną częścią majątku Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Dlatego wielkość wydatków jednostek budżetowych nie jest związana z ich dochodami, a jednostki te nie mogą dysponować zrealizowanymi przez siebie dochodami. Z założenia ich celem jest wykonywanie istotnych zadań publicznych. W takiej sytuacji ustawodawca zdecydował, że tego typu jednostki są zwolnione podmiotowo z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Jak podkreślają organy podatkowe, zwolnienie to ma charakter bezwzględny i obejmuje całość przychodów, niezależnie od ich wysokości, źródła uzyskania czy też przeznaczenia zwolnionych środków.
Warto zwrócić uwagę na zakres zwolnienia podmiotowego przewidziany dla jednostek samorządu terytorialnego. Zwolnienie to dotyczy dochodów określonych w przepisach o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Do kategorii ich dochodów zgodnie z odrębnymi przepisami zalicza się:
– dochody własne;
– subwencję ogólną;
– dotacje celowe z budżetu państwa;
– udziały we wpływach z po datku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych;
– środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi;
– środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
– inne środki określone w odrębnych przepisach.
Należy też podkreślić, że gmina, która posiada osobowość prawną, wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. W związku z tym jako osoba prawna będzie podatnikiem CIT. Z tym zastrzeżeniem, że jako jednostka samorządu terytorialnego korzysta z przyznanego jej zwolnienia podmiotowego, a także z przewidzianych przez ustawodawcę odpowiednich zwolnień podmiotowych.
Gminy mogą też spotkać się z problemem związanym z obowiązkami płatnika. W rzeczywistości gminy, wypełniając swoje zadania, wypłacają środki stanowiące dofinansowanie dla osób fizycznych. Powstaje wówczas pytanie, czy gmina z tego tytułu staje się płatnikiem. W takiej sprawie wypowiedział się m.in. sąd administracyjny w wyroku z początku tego roku. Gmina miała wątpliwości, czy opodatkować dofinansowanie wypłacane osobom będącym właścicielami budynków mieszkalnych do kosztów utylizacji wyrobów zawierających azbest, które zostało sfinansowane ze środków Gminnego i Powiatowego FOŚiGW. Sąd podzielił stanowisko ministra finansów, że takie dofinansowanie nie korzysta ze zwolnienia w PIT i gmina staje się płatnikiem.
Sąd przypomniał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 129 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są: dotacje w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, otrzymane z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
W ocenie składu orzekającego warunkami koniecznymi do zastosowania zwolnienia jest uznanie danego świadczenia za dotację celową oraz jej otrzymanie przez osobę fizyczną z budżetu państwa lub z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Sąd zwrócił uwagę, że istotne znaczenia dla zastosowania zwolnienia ma to, jakie jest źródło finansowania dotacji pochodzącej z wymienionych funduszy. Sąd potwierdził, że skoro status prawny funduszy celowych i sposób finansowania inwestycji normuje ustawa o finansach publicznych, to w sytuacji kiedy w przepisie podatkowym jest mowa o statusie środków i ich otrzymywaniu, przy interpretacji tego przepisu należy sięgać do ustawy, która te kwestie reguluje, czyli do ustawy o finansach publicznych.
W związku z tym gmina powinna wywiązać się z obowiązku przewidzianego w art. 42a. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, są – co do zasady – obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika.
Analogiczne stanowisko sąd administracyjny zaprezentował w sprawie umorzenia przez spółkę gminną zobowiązania osoby fizycznej z tytułu należności czynszowych. Sąd uznał, że w takim przypadku umorzenie jest tożsame ze spełnieniem na rzecz dłużnika nieodpłatnego świadczenia. Wskazując na orzecznictwo sądowe, w wyroku podkreślono, że o ile w prawie cywilnym nie ma świadczenia bez świadczącego, o tyle w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie jest istotne, kto świadczył ani czy w ogóle działanie innego podmiotu było źródłem przysporzenia majątkowego. Prowadzi ono bowiem do bezspornego przysporzenia w majątku dłużnika, który zostaje w ten sposób zwolniony z długu. W konsekwencji umorzenie tego rodzaju zobowiązań prowadzi do powstania przychodu po stronie najemcy i skutkuje obowiązkiem jednostki umarzającej do wystawienia informacji PIT-8C.
Z orzecznictwa wynika zatem, że gminy, które dokonują określonych przysporzeń na rzecz członków wspólnoty samorządowej, czyli swoich mieszkańców, muszą liczyć się z koniecznością wypełniania ewentualnych obowiązków płatnika.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 21 lipca 2010 r.