Jeszcze do niedawna organy kontrolne mogły skutecznie obchodzić ogólne zasady kontroli zawarte w rozdziale 5 ustawy z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej. Sytuację tę zmieniła nowelizacja tego aktu prawnego z 19 grudnia 2008. Uszczelniono system prawny, jednocześnie wprowadzono instytucję sprzeciwu, która ma być orężem przedsiębiorców w walce z nadużywaniem prawa przez kontrolerów.
Jak czytamy w Rzeczpospolitej sprzeciw to instrument prawny przyznany przez ustawodawcę przedsiębiorcy, dzięki któremu może on reagować na podjęcie i prowadzenie czynności kontrolnych z naruszeniem ukonstytuowanych w przepisach zasad kontrolowania wykonywania działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów dotyczących:
– wszczęcia kontroli oraz jej prowadzenia (art. 79 – 79b ustawy),
– wykonywania kontroli podczas nieobecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej (art. 80 ust. 1 i 2 ustawy),
– naruszenia zakazu podejmowania i prowadzenia więcej niż jednej kontroli u przedsiębiorcy (art. 82 ustawy),
– czasu trwania kontroli (art. 83 ustawy).
Sprzeciw należy wnieść na piśmie, w ciągu trzech dni od dnia wszczęcia kontroli, do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. Wniesienie sprzeciwu musi zostać przez przedsiębiorcę uzasadnione.
Aby sprzeciw był skuteczny, przedsiębiorca musi pamiętać o dwóch podstawowych regułach. Po pierwsze, sprzeciw wnosi się do organu, którego działalność kontrolną kwestionuje przedsiębiorca. Po drugie, należy przykładać szczególną wagę do kwestii terminów. Przedsiębiorca ma tylko trzy dni od momentu wszczęcia kontroli na skorzystanie z instytucji sprzeciwu.
Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy, z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia do czasu jego rozpatrzenia. Nie oznacza to jednak, że sprzeciw może być wykorzystywany jako instrument do zyskania czasu, który zostanie wykorzystany na niszczenie dowodów, zacieranie śladów itd. Organ kontroli może bowiem, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli na czas rozpatrzenia sprzeciwu.
Organ kontroli w terminie trzech dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje go i wydaje postanowienie o:
• odstąpieniu od czynności kontrolnych lub
• kontynuowaniu czynności kontrolnych.
Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie jest równoznaczne z wydaniem postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.
Przedsiębiorca niezadowolony z rozstrzygnięcia może złożyć zażalenie w terminie trzech dni od dnia otrzymania postanowienia. Jego rozstrzygnięcie następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia wniesienia. W zakresie nieuregulowanym przez ustawę do opisywanych procedur stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
Ustawodawca przewidział także sytuacje, w których wniesienie sprzeciwu przez przedsiębiorcę nie jest możliwe. I tak nie może on z niego skorzystać, gdy przeprowadzenie konkretnej kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego albo zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
Więcej w Rzeczpospolitej z 26 sierpnia 2011 r.