Za koszty uzyskania przychodów nie uważa się – w myśl art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT – wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także wartości pracy małżonków i małoletnich dzieci wspólników – czytamy w Rzeczpospolitej.
Zakaz zaliczania wartości pracy do kosztów podatkowych znajdzie zastosowanie nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zdecyduje się zatrudnić kogoś z rodziny na umowę o pracę. Będzie tak również wtedy, gdy w grę będzie wchodziło zatrudnienie na umowę-zlecenie czy umowę o dzieło.
Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2001 r. (I SA/Gd 2349/98). Wynika z niego, że „praca małżonka podatnika świadczona w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej niezależnie od tego, w jakiej formie jest wykonywana (czy to bezumownie, czy też na podstawie umowy o pracę, czy też urnowy-zlecenia lub umowy o dzieło), na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu”.
Podobnie wypowiada się w tej sprawie fiskus. Przykładem jest wydana przez Izbę Skarbową w Warszawie interpretacja z 22 czerwca 2010 r. (IPPB1/415-3 24/10-2/ES). Wynika z niej, że „przez pojęcie wartości pracy należy rozumieć wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie prawnej czy też bez podstawy prawnej. Nie ma również znaczenia prawna forma wykonywania pracy, czy następuje to na podstawie umowy o pracę, umowy-zlecenia, umowy o dzieło”.
Zdaniem Izby przez wartość pracy należy zatem rozumieć zarówno wszelkiego rodzaju świadczenia wypłacane przez przedsiębiorcę w zamian za wykonywaną pracę, jak i wartość korzyści odnoszonych przez przedsiębiorcę w związku z pracą wykonywaną przez małżonka lub małoletnie dzieci przedsiębiorcy. A zatem wartość pracy świadczonej czy to przez żonę, czy męża na rzecz drugiego małżonka prowadzącego własny biznes (lub przez małoletnie dzieci) będzie wyznaczać wysokość przyznanego im wynagrodzenia (brutto).
O tym, że w ustawie o PIT mowa jest o wartości wynagrodzenia, a nie o wspólnej pracy obojga małżonków wykonywanej w zakresie działalności jednego z nich, przekonany był również WSA w Gliwicach. W wyroku z 14 marca 2013 r. (I SA/Gl 1151/12) stwierdził, że niedopuszczalna jest interpretacja zawężająca dokonana z naruszeniem zasad wykładni językowej. W opinii sądu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT „jest w swej treści jednoznaczny i nie jest obarczony żadnym zastrzeżeniem, czy warunkiem, a zatem nie ma wątpliwości, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci (…). Zarówno wykładnia językowa, jak historyczna tegoż przepisu jest zbieżna, a rozpatrywane pojęcie: »wartość pracy« odnosi się również do pojęcia »wynagrodzenia za pracę«”.
WSA przypomniał, że ze względu na możliwość wspólnego opodatkowania małżonków ustawodawca stworzył przepis powodujący oddzielenie źródeł przychodów jednego podatnika przez eliminację możliwości dwukrotnego odliczenia kosztów uzyskania przychodów z jednego źródła. Sąd przypomniał też liczne wyroki, które to potwierdzają. Wśród nich wyrok NSA w Szczecinie z 19 lipca 2000 r. (SA/Sz 1273/99), w którym stwierdzono, że „brak jest podstaw dla zróżnicowania sytuacji małżonka zatrudnionego od sytuacji małżonka współpracującego z podatnikiem w wykonywaniu działalności gospodarczej. Jeżeli bowiem przyjmiemy, że wartością pracy małżonka podatnika pozostaje jej pieniężny ekwiwalent we wszelkiej postaci, to dokonane na jego rzecz wypłaty z tego tytułu nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodu dla podatnika.
W tej sprawie linia orzecznicza jest już utrwalona i od lat jednolita. Nic też nie wskazuje na to, aby miała się w najbliższym czasie zmienić.
Przy zaliczaniu do kosztów podatkowych wynagrodzenia dla zatrudnianego w firmie małżonka bez znaczenia pozostają kwestie majątkowe. Nieistotne jest zatem, czy małżonkowie posiadają wspólność majątkową czy też rozdzielność. Zwróciła na to uwagę Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 29 października 2008 r. (ILPB1/415-563/08-2/AA).
Problemów z zaliczaniem wypłaconych kwot do kosztów podatkowych nie będzie wtedy, gdy małżonkowie świadczą na swoją rzecz usługi w ramach prowadzonej przez każde z nich odrębnie działalności gospodarczej. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 16 października 2013 r. (ILPB1/415-845/13-4/AG).
Więcej w Rzeczpospolitej z 26 marca 2014 r.
Zakaz zaliczania wartości pracy do kosztów podatkowych znajdzie zastosowanie nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zdecyduje się zatrudnić kogoś z rodziny na umowę o pracę. Będzie tak również wtedy, gdy w grę będzie wchodziło zatrudnienie na umowę-zlecenie czy umowę o dzieło.
Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2001 r. (I SA/Gd 2349/98). Wynika z niego, że „praca małżonka podatnika świadczona w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej niezależnie od tego, w jakiej formie jest wykonywana (czy to bezumownie, czy też na podstawie umowy o pracę, czy też urnowy-zlecenia lub umowy o dzieło), na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu”.
Podobnie wypowiada się w tej sprawie fiskus. Przykładem jest wydana przez Izbę Skarbową w Warszawie interpretacja z 22 czerwca 2010 r. (IPPB1/415-3 24/10-2/ES). Wynika z niej, że „przez pojęcie wartości pracy należy rozumieć wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie prawnej czy też bez podstawy prawnej. Nie ma również znaczenia prawna forma wykonywania pracy, czy następuje to na podstawie umowy o pracę, umowy-zlecenia, umowy o dzieło”.
Zdaniem Izby przez wartość pracy należy zatem rozumieć zarówno wszelkiego rodzaju świadczenia wypłacane przez przedsiębiorcę w zamian za wykonywaną pracę, jak i wartość korzyści odnoszonych przez przedsiębiorcę w związku z pracą wykonywaną przez małżonka lub małoletnie dzieci przedsiębiorcy. A zatem wartość pracy świadczonej czy to przez żonę, czy męża na rzecz drugiego małżonka prowadzącego własny biznes (lub przez małoletnie dzieci) będzie wyznaczać wysokość przyznanego im wynagrodzenia (brutto).
O tym, że w ustawie o PIT mowa jest o wartości wynagrodzenia, a nie o wspólnej pracy obojga małżonków wykonywanej w zakresie działalności jednego z nich, przekonany był również WSA w Gliwicach. W wyroku z 14 marca 2013 r. (I SA/Gl 1151/12) stwierdził, że niedopuszczalna jest interpretacja zawężająca dokonana z naruszeniem zasad wykładni językowej. W opinii sądu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT „jest w swej treści jednoznaczny i nie jest obarczony żadnym zastrzeżeniem, czy warunkiem, a zatem nie ma wątpliwości, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci (…). Zarówno wykładnia językowa, jak historyczna tegoż przepisu jest zbieżna, a rozpatrywane pojęcie: »wartość pracy« odnosi się również do pojęcia »wynagrodzenia za pracę«”.
WSA przypomniał, że ze względu na możliwość wspólnego opodatkowania małżonków ustawodawca stworzył przepis powodujący oddzielenie źródeł przychodów jednego podatnika przez eliminację możliwości dwukrotnego odliczenia kosztów uzyskania przychodów z jednego źródła. Sąd przypomniał też liczne wyroki, które to potwierdzają. Wśród nich wyrok NSA w Szczecinie z 19 lipca 2000 r. (SA/Sz 1273/99), w którym stwierdzono, że „brak jest podstaw dla zróżnicowania sytuacji małżonka zatrudnionego od sytuacji małżonka współpracującego z podatnikiem w wykonywaniu działalności gospodarczej. Jeżeli bowiem przyjmiemy, że wartością pracy małżonka podatnika pozostaje jej pieniężny ekwiwalent we wszelkiej postaci, to dokonane na jego rzecz wypłaty z tego tytułu nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodu dla podatnika.
Kosztami takimi mogą być natomiast te wypłaty, których nie można zakwalifikować jako równoważnika pieniężnego pracy, np. diety związane z odbyciem podróży służbowej. (…) Włożony wkład pracy ich obojga w działalność firmy, którego efektem jest dochód, zostaje opodatkowany tylko raz jako dochód firmy i w zależności od ich woli jest następnie rozliczany”.
W tej sprawie linia orzecznicza jest już utrwalona i od lat jednolita. Nic też nie wskazuje na to, aby miała się w najbliższym czasie zmienić.
Przy zaliczaniu do kosztów podatkowych wynagrodzenia dla zatrudnianego w firmie małżonka bez znaczenia pozostają kwestie majątkowe. Nieistotne jest zatem, czy małżonkowie posiadają wspólność majątkową czy też rozdzielność. Zwróciła na to uwagę Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 29 października 2008 r. (ILPB1/415-563/08-2/AA).
Problemów z zaliczaniem wypłaconych kwot do kosztów podatkowych nie będzie wtedy, gdy małżonkowie świadczą na swoją rzecz usługi w ramach prowadzonej przez każde z nich odrębnie działalności gospodarczej. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 16 października 2013 r. (ILPB1/415-845/13-4/AG).
Więcej w Rzeczpospolitej z 26 marca 2014 r.