Jestem osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Chcę rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Czy mogę skorzystać równocześnie z preferencyjnego ZUS, tzn. z podstawą wymiaru składek wynoszącą 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, i dofinansowania z PFRON? Czy w takiej sytuacji mógłby mnie skontrolować i ZUS, i PFRON? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – prawo do opłacania niższych składek wynika z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przedsiębiorców w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.
Przepisy te nie mają zastosowania do osób, które:
• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności już ją prowadziły;
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy wykonywały czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Zgodnie zaś z art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji) wynika, że Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych refunduje osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota określona w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Warunkiem jest opłacenie tych składek w całości najpóźniej w dniu złożenia wniosku.
Co jednak istotne, kwota refundacji zależy od stopnia niepełnosprawności przedsiębiorcy. Refundacja przysługuje w wysokości:
• 100 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ‒ w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
• 60 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ‒ w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
• 30 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ‒ w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Z ustawy wynika wprost, że fundusz refunduje – w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności – 30 proc. obowiązkowych składek na ubezpieczenia. Dotyczy to zarówno składek opłacanych od tzw. normalnej podstawy wymiaru składek (60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego), jak i składek preferencyjnych (30 proc. minimalnego wynagrodzenia.)
Z żadnego przepisu nie wynika, aby refundacja była wyłączona w stosunku do osób, które korzystają z obniżonych składek.
Trzeba jednak pamiętać, że w takiej sytuacji nie tylko ZUS ma możliwość przeprowadzenia kontroli prawidłowości korzystania z preferencyjnych składek. Na mocy art. 25d ustawy o rehabilitacji również prezes PFRON może bowiem przeprowadzać kontrole wnioskodawcy w zakresie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości prezes zarządu PFRON wydaje decyzję nakazującą zwrot wypłaconej refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości.
Jak widać, nie ma przeszkód, aby przedsiębiorca o określonym stopniu niepełnosprawności skorzystał zarówno z obniżonych składek w ZUS, jak i ze specjalnych preferencji dla osób niepełnosprawnych z PFRON. Trzeba się jednak liczyć z możliwością kontroli przez oba te organy.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 28 listopada 2019 r.