Prowadzę działalność gospodarczą. Złożyłam wniosek o zwolnienie ze składek za marzec‒maj 2020 r., ale wciąż jeszcze na moim koncie płatnika widnieje zaległość za maj. Chciałabym wziąć udział w przetargu, ale nie wiem, czy otrzymam od ZUS zaświadczenie o niezaleganiu ze składkami. Słyszałam, że przedsiębiorcy mieli z tym duże problemy – pyta czytelniczka Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspertka współpracująca z DGP – od początku obowiązywania specustawy o COVID-19 przedsiębiorcy wskazywali na problemy z uzyskaniem zaświadczenia o niezaleganiu z opłacaniem składek. Takie zaświadczenia są potrzebne chociażby w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego lub przy udzielania kredytu przez bank. Ci prowadzący działalność, którzy złożyli wnioski o zwolnienie ze składek, nieraz przez wiele tygodni widzą zaległości na swoim koncie płatnika, a to dlatego, że ZUS rozlicza konta nie od razu po złożeniu wniosku, ale nawet po kilku tygodniach. Zdarzało się niejednokrotnie, że mimo iż przedsiębiorca złożył wniosek prawidłowo i prawo do zwolnienia ze składek miał, ZUS nie wydawał zaświadczenia o niezaleganiu, bo nie zdążył jeszcze wniosku rozpatrzyć. W lepszej sytuacji pod tym względem byli ci, którzy składki mimo wszystko zapłacili, a potem na mocy kolejnych nowelizacji składali wnioski o zwolnienie ze składek wraz z wnioskiem o zwrot nadpłaty.
Ustawodawca dostrzegł ten problem dopiero po ponad dwóch miesiącach obowiązywania specustawy o COVID-19. Od 24 czerwca 2020 r. zgodnie z nowo dodanym art. 31zr ust. 3 płatnika składek, który złożył wniosek o zwolnienie z opłacania składek, do dnia rozpatrzenia tego wniosku uważa się za niezalegającego z opłacaniem składek należnych za okres wskazany w tym wniosku. Jak czytamy w uzasadnieniu, jeśli uprawniony przedsiębiorca zgłosi wniosek do ZUS o zwolnienie ze składek, to do czasu ostatecznego jego rozpoznania przez organ nie będzie traktowany jako podmiot posiadający zaległość. Będzie mógł uzyskać z ZUS zaświadczenie o braku zaległości, aby przedłożyć je zamawiającemu i tym samym spełnić wymogi formalne udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne.
ZUS zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.), który ma w tym przypadku zastosowanie, musi wydać zaświadczenie „bez zbędnej zwłoki”, nie później jednak niż w ciągu siedmiu dni. Jeśli tego nie zrobi, to zgodnie z k.p.a. ma obowiązek wydania postanowienia o odmowie, na które służy zażalenie. W przypadku ZUS odmowa wydania zaświadczenia następuje jednak w drodze decyzji, od której służy odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 2 lipca 2020 r.