Od września 2018 r. prowadzę działalność gospodarczą. Nie mogłem skorzystać z preferencyjnego ZUS, bo wykonywałem pracę na rzecz firmy, która była moim pracodawcą. Były pracodawca ulega jednak likwidacji z końcem września 2020 r. Czy mogę teraz odzyskać prawo do preferencyjnych składek, skoro wcześniej z nich nie korzystałem? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Z kolei z ust. 2 wynika, że ust. 1 nie ma zastosowania do osób, które:
• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Wykonywanie działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy jest okolicznością uniemożliwiającą skorzystanie ze składek preferencyjnych. Jeśli jednak przesłanka ta ustanie, np. wskutek zakończenia prowadzenia działalności przez byłego pracodawcę, to przedsiębiorca może w kolejnych miesiącach korzystać z preferencyjnych składek. Warto w tym miejscu przytoczyć pismo ZUS z 22 lipca 2020 r., znak DI/100000/43/410/2020. ZUS wskazał w nim, że warunek niewykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy dotyczy nie tylko pierwszego dnia prowadzenia działalności, lecz także całego 24-miesięcznego okresu. Oznacza to, że od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy następuje utrata prawa do deklarowania do podstawy wymiaru preferencyjnej kwoty. Jednocześnie ZUS zaznaczył, że od dnia zaprzestania wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy osoba ta ponownie ma prawo do opłacania składek od niższej podstawy wymiaru. Podkreślił jednak, że możliwość uzyskania preferencji przysługuje jedynie w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności przez daną osobę. A to oznacza, że mimo zakończenia z końcem września działalności przez byłego pracodawcę, a co za tym idzie – także współpracy z byłym pracownikiem, przedsiębiorca nie odzyska prawa do preferencyjnych składek. Upłynął bowiem okres, w którym przedsiębiorca miał prawo do ulgi. To, że prowadzący działalność nigdy z niej nie skorzystał, nie ma znaczenia.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 10 września 2020 r.